Του Αρχιερατικού Εσπερινού χοροστάτησε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεος συμπαραστατούμενος από τον Πρωτοσύγκελο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών Αρχιμανδρίτη Βαρνάβα Θεοχάρη, του 1ου Αρχιγραμματέα της Ιεράς Συνόδου Αρχιμανδρίτη Δαμασκηνού Πετράκου ο οποίος κήρυξε και τον Θείο Λόγο της εορτής, του Προϊσταμένου του Ιερού Ναού, Αρχιμανδρίτη Φιλοθέου Ορφανουδάκη, ιερέων της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, και πλήθους κόσμου όπου παρά τον καύσωνα όπου επικρατούσε κατέκλυσαν τον ιερό ναό για να συνεορτάσουν και να συμπανηγυρίσουν τους Αγίους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο.

Μεταξύ άλλων ο Αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου σημείωσε στην ομιλία του*:

Ο εφετινός εορτασμός του Αποστόλου των Εθνών βρίσκει όμως τον κόσμο μας και ιδιαίτερα ορισμένες από τις εγγύτερες χώρες της Ευρώπης και της Ανατολής σε πολύ μεγάλη αναστάτωση και αγωνία διότι τα τύμπανα του πολέμου ηχούν εκκωφαντικά και πάλι σε αυτές με τον απόηχο τους να φτάνει έως εμάς. Γι’ αυτό απόψε σεβασμιότατε και αγαπητοί μου πατέρες και αδελφοί, από τα πολλά μηνύματα που εκπέμπει ο Θεσπέσιος Παύλος, επιτρέψτε μου να αφήσω να αντηχήσει ο λόγος του και ο λόγος της Εκκλησίας μας περί ειρήνης.

Να λεχθεί εξ αρχής ότι αρχίζοντας τις επιστολές του Όλες ο Απόστολος Παύλος πάντοτε μεταφέρει χάρη και ειρήνη, ή χάρη, έλεος και ειρήνη, αλλά να προσέξουμε ειρήνη από του Θεού Πατρός και του Κυρίου Ιησού Χριστού. Αυτό δείχνει ότι η ειρήνη αυτή που έρχεται στον νου μας δεν είναι η ειρήνη που μεταδίδει ο Απόστολος Παύλος. Ακόμη, εξ αρχής πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι η αντίστοιχη εβραϊκή λέξη την οποία απέδωσαν οι εβδομήκοντα μεταφραστές στην Παλαιά Διαθήκη ως ειρήνη, σημαίνει την κατάσταση της σωτηρίας και της ακεραιότητας, αντίθετα προς κάθε κακό, και άρα σημαίνει κάθε αγαπώ, πλούτο, ευτυχία, ευδαιμονία, σωτηρία και δόξα, για να υπαινίσσεται τελικά και εσχατολογική προοπτική. Ας δούμε λοιπόν μερικά γνωρίσματα των δύο βασικών μορφών ειρήνης.

Αυτής του κόσμου και
αυτής του Χριστού που επαγγέλλεται ο Ουρανοβάμων Παύλος.

Την ειρήνη του κόσμου, εξωτερική ειρήνη του κόσμου την επιζητούν οι άνθρωποι σε όλες τις εποχές. Ουδείς σώφρον άνθρωπος επιθυμεί τον πόλεμο. Γιατί χωρίς ειρήνη δεν μπορεί να υπάρξει ελευθερία, πρόοδος και ευημερία, είτε προσωπική, είτε οικογενειακή και κοινωνική, είτε εθνική, ακόμη και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η ειρήνη του κόσμου ασφαλώς προϋποθέτει τον κόσμο. Όταν λες τη θεολογική γλώσσα μιλάμε για τον κόσμο, λόγου χάρη για την άρνηση ή την αποταγή του κόσμου τούτου, εννοούμε το κακό που υπάρχει στον κόσμο, την συνυφασμένη με αυτόν αμαρτία. Έτσι, η ειρήνη του κόσμου όσο και να είναι για παράδειγμα δίκαιη, ανθρώπινη, δημοκρατική και ελεύθερη, δεν παύει να κινείται στο πλαίσιο του κόσμου τούτου και του κακού του εν τω κόσμω. Φυσικά, την επιβάλλει ο ισχυρότερος και σε αυτού διασφαλίζονται με τον καλύτερο τρόπο τα συμφέροντα της δύναμης που την επιβάλλει. Έτσι, ιστορικά επικράτησαν κατά καιρούς η ρωμαϊκή ειρήνη και άλλες που έχουν μείνει στην ιστορία με διάφορες ονομασίες, ενώ στη σύγχρονη εποχή γίνεται λόγος για την ειρήνη της Αμερικής την ΠΑΞ Αμερικάνα.

Η χρονική διάρκεια της ειρήνης του κόσμου είναι περιορισμένη, δεν έχει αιώνια ισχύ όσο μακρά και να είναι. Η ειρήνη των Ρωμαίων παραδείγματος χάρη κράτησε τέσσερις αιώνες, έπαψε όμως να ισχύει κάποια στιγμή. Γι’ αυτό και η ειρήνη του κόσμου είναι σχετική και όπως έστω θα σημειώνει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, είναι εξωτερική και κακό πολλές φορές γίνεται, είναι ανώφελος και τους έχοντας, σε τίποτα δεν ωφέλησε. Εδώ αρμόζει και το Παύλειο , όταν λέγουν ειρήνη και ασφάλεια ότι έχουμε, τότε ξαφνικά έρχεται αιφνίδια καταστροφή, όπως ακριβώς ο πόνος στην έγκυο γυναίκα. Κάνοντας λόγο για την ειρήνη του κόσμου πρέπει να πούμε ακόμη ότι, εκτός από την πολιτική, την κοινωνιολογική, την εθνική διάσταση της ειρήνης, οποιαδήποτε άλλη μορφή ειρήνης ισχύει στα κράτη, στις κοινωνίες ή τα πρόσωπα, κινείται σε ανάλογα ενδοκοσμικά άρα φθαρτά πλαίσια. Ας προσπαθήσουμε τώρα να ανιχνεύσουμε ποια είναι η ειρήνη εκείνη που επαγγέλλεται το σκεύος της Εκλογής Παύλος στις επιστολές του, στο μέτρο του δυνατού αφού είναι υπερέχουσα πάντα νούν.

Σε κάθε περίπτωση είναι η ίδια η ειρήνη με αυτή που έδωσε ο Χριστός στους μαθητές Του και την οποία πάντοτε δαψιλώς παρέχει η Εκκλησία προς όλους μας. Η ειρήνη που διασαλπίζει ο Απόστολος Παύλος είναι η ειρήνη του Θεού και η ειρήνη του Χριστού, άρα όχι των ανθρώπων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Γι’ αυτό και ο Θεός μας, συχνά στην Αγία Γραφή, χαρακτηρίζεται ως Θεός της ειρήνης. Ο δε ο Κύριός μας και Ιησούς Χριστός, Αυτός εστί η ειρήνη ημών. Ενώ το κήρυγμα της Θείας Αποκάλυψης συνιστά το Ευαγγέλιο της ειρήνης. Δηλαδή, η ειρήνη του Παύλου δεν είναι μία αφηρημένη ή αναγκαστική έννοια, αλλά προσωπική. Ο ίδιος ο Χριστός και αυτήν την ειρήνη έδωσε στους μαθητές Του πριν το πάθος.

Ειρήνην αφίημι υμίν, ειρήνην την εμήν δίδωμι υμίν. Τονίζοντας συγχρόνως ότι ούκ αυτός ο κόσμος δίδει την ειρήνη αυτή, έτσι εγώ δίδω προς εσάς. Αλλά και μετά την Ανάσταση, στην πρώτη εμφάνιση στους συγκεντρωμένους δια των φόβων των Ιουδαίων μαθητές, την ειρήνη ευαγγελίστηκε δια του λεχθέντος «ειρήνη ημίν». Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, σε ομιλία του στην κατά σάρκα Σωτήριον Γέννησιν του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, ομιλεί για τρία είδη ειρήνης όπου έφερε  που έφερε ο Κύριος στον κόσμο, συνοψίζοντας τη σχετική διδασκαλία της Εκκλησίας μας και του Παύλου. Έφερε, λέγει, ειρήνη προς τον Θεό, ειρήνη προς τον εαυτό μας, ειρήνη προς τον πλησίον.

Ως προς την ειρήνη προς τον Θεό, ο Απόστολος Παύλος είναι κατηγορηματικός. Ειρήνη έχουμε προς τον Θεό, δια του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Ο Θεός, από την άφαντο αγάπη και ευσπλαχνία Του, εξαπέστειλε τον Υιόν αυτού, γενόμενον εκ γυναικός, γενόμενο υπό νόμου για να μας απαλλάξει από τις συνέπειες της πτώσης, την αμαρτία και τον διάβολο, τη φθορά και τον θάνατο, γεγονός που ολοκληρώθηκε δια της Σταυρού και της Αναστάσεως και επεκτείνεται στην Εκκλησία του Χριστού.

Σε προσωπικό πνευματικό επίπεδο τώρα, αυτή η καταλλαγή και η ειρήνη με τον Θεό φαίνεται με την εφαρμογή του θελήματος του Θεού στη ζωή μας.

Γράφει ο Άγιος Γρηγόριος “Ἄς εἰρηνεύουμε πρός τόν Θεό, ἐκτελώντας τά ἀρεστά σ’ αὐτόν, σωφρονώντας, λέγοντας τήν ἀλήθεια, πράττοντας τά δίκαια” , επιδιδόμενοι σε προσευχές και δεήσεις, άδοντας και ψάλλοντας μες στις καρδιές μας και όχι μόνο με τα χείλη”.

Έχοντας οι χριστιανοί ως αρχηγό της πίστεώς τους τον ειρηνοποιό Χριστό, ειρηνεύουν και εσωτερικά. Τούτο γίνεται με την καθυπόταξη της σάρκας στο πνεύμα, την νίκη κατά των πονηρών λογισμών και των παθών, την κάθαρση της καρδίας. Έτσι εξαφανίζεται σε προσωπικό επίπεδο κάθε εχθρότητα και κάθε εσωτερική επανάσταση. Σημειώνει ως προς το πρακτέο ο προαναφερθείς Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης Άλειος.

Άς ειρηνεύουμε προς τους εαυτούς μας, υποτάσσοντας την σάρκα στο πνεύμα, και προτιμώντας την συνειδητή διαγωγή και έχοντας τον μέσα μας κόσμο των λογισμών να κινείται κοσμίως και σεμνός, διότι έτσι θα διαλύσουμε την μέσα μας πραγματική εμφύλια στάση.

Τα αυτά φρονεί και ο νεότερος Όσιος Σιλουανός ο Αθωνίτης, μέγας εμπειρικός θεολόγος και αυτός, σύμφωνα με τον οποίον όταν κάποιος έχει την ειρήνη του Χριστού, ειρηνεύει όχι μόνο η ψυχή από τους λογισμούς, αλλά ειρηνεύει και στο σώμα, διότι αυτό δεν έχει τις συνέπειες των παθών.

Ο Χριστός με την σάρκωση και κυρίως με τον σταυρικό του θάνατο, κατέρριψε το μεσότοιχο του Φραγμού και συνένωσε τους δύο αντιμαχόμενους κόσμους, τους Ιουδαίους και τους Εθνικούς, για να “δύο κτίση έν έαυτώ εις ένα καινόν άνθρωπον ποιών είρήνην”, για να δημιουργήσει με το έργο Του από τα δύο εχθρικά μέρη μια νέα ανθρωπότητα φέρνοντας ειρήνη. Και αφού θανάτωσε με το Σταυρό Του την έχθρα, ένωσε τους δύο πρώην εχθρούς σε ένα σώμα και τους συμφιλίωσε με τον Θεό.

Όλοι αποτελούμε πλέον τον λαό και την οικογένεια του Θεού μετά από αυτήν την καταλλαγή και ως αυτού του η ομόνοια και η ενότητα πρέπει να πρυτανεύουν στο σώμα της Εκκλησίας. «Ειρηνεύεται εν εαυτής», παροτρύνει ο Απόστολος Παύλος. Δύο λέξεις είναι τα κλειδιά στη συνάφια αυτή, αγάπη και συγχωρητικότητα.

Γράφει και πάλι ο Άγιος Γρηγόριος, ας ειρηνεύουμε προς αλλήλους, ανεχόμενοι αλλήλους και χαρίζοντας όποια γομφή τυχόν έχει κανείς, όπως και ο Χριστός μας χάρισε, επιδεικνύοντας έλεος προς αλλήλους, με την αγάπη προς αλλήλους, όπως και ο Χριστός από μόνη Την προς εμάς αγάπη, ελέησε και κατέβηκε έως εμάς για χάρη μας. Επομένως, η ειρήνη του Παύλου και του Χριστού, αφενός μέσα συμπεριλαμβάνει όλες τις εκφάνσεις της ζωής, αφετέρου δεν αποτελεί καρπό, δώρο του Αγίου Πνεύματος και αποτέλεσμα της όλης ζωής των Χριστιανών, αποτέλεσμα πνευματικής ζωής, σύμφωνης με την καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος. Ο δε καρπός του Πνεύματος εστίν αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία κλπ.

Δηλαδή, η ειρήνη, η χαρά, όπως και οι λοιπές με αυτές οι συνυφασμένες αρετές και πνευματικές καταστάσεις αποτελούν γνωρίσματα της καινής κτήσεως. Και όπως συγκεφαλαιώνει ο χοροστατούντας σήμερα αρχιερέας, τελικά η ειρήνη είναι η έλευση και η παραμονή της Αγίας Τριάδος μέσα στον άνθρωπο. Κατόπιν τούτων, η ειρήνη του Χριστού και της Εκκλησίας έχει εσχατολογική διάσταση και επικρατεί όπου είναι ήδη παρούσα στη ζωή μας η Βασιλεία του Θεού, η οποία ασφαλώς θα επικρατήσει αιώνια μετά τη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου.

Για όλα αυτά, στη Θεία Λειτουργία, ήδη από την αρχή της τω Θεώ των παρακαλούμε εν ειρήνη, όντας δηλαδή κανονικά ήδη ειρηνευμένη εν Χριστώ, γιατί η ειρήνη αποτελεί τόσο προϋπόθεση όσο και αίτημα στην τέλεση της Θείας Ευχαριστίας.

Και το πρώτο που ζητάμε από τον Θεό είναι η άνωθεν ειρήνη, αυτή που σχετίζεται με τη σωτηρία μας, δηλαδή η ειρήνη του Θεού που δίνεται στον άνθρωπο ως δώρον άνωθεν καταβαίνον. Και αφού βοηθούμε υπέρ της άνωθεν ειρήνης, κατόπιν ζητούμε την ειρήνη του σύμπαντος κόσμου, υπέρ της ειρήνης του σύμπαντος κόσμου λέμε, που είναι όμως και αυτή προϋπόθεση  «ίνα ήρεμον καί ησύχιον βίον διάγωμεν εν πάση ευσεβεία καί σεμνότητι τούτο γάρ καλόν καί απόδεκτον ενώπιον τού σωτήρος ημών Θεού».

Ο δε λειτουργός ιερέας μεταδίδει αυτήν την θεία ειρήνη συνεχώς ευλογών διά του ειρήνη πάση. Από τα μέχρι τώρα λεχθέντα γίνεται αγαπητοί μου κατανοητή η λυπηρή διαπίστωση ότι ενώ όλοι ζητούν ειρήνη εντούτοις κυριαρχούν οι πόλεμοι και οι διαμάχες στον κόσμο, στα κράτη, στις κοινωνίες, στην προσωπική μας ζωή, αφού αποκόβουμε την ειρήνη από την πηγή της, που είναι ο Χριστός. Και το χειρότερο είναι ότι στο τέλος η ειρήνη επιβάλλεται με πολέμους, όπως είδαμε να συμβαίνει και προ ολίγων ημερών στο Ιράν.

Είναι γνωστό το σύνθημα «εάν θέλεις ειρήνη, ετοιμάζου για πόλεμο». Όμως, παρά τους ατελείωτους πολέμους και τις πάμπολες επαναστάσεις, η ειρήνη δεν έχει επικρατήσει ακόμη. Όμως, ήδη κατά την γέννηση του Θεανθρώπου στον Αγγελικό Ύμνο, το γνωστό μας “Δόξα εν Υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη εν ανθρώποις ευδοκία”, η Επίγεια Ειρήνη συσχετίζεται με την ειρήνη του Θεού και δεν περιορίζεται μόνο σε ενδο-κοσμική διάσταση. Τούτο θα γίνει ακόμη πιο κατανοητό, εάν μαζί με τον Απόστολο Ιάκωβο αναρωτηθούμε «Πόθεν οι πόλεμοι και οι μάχες στη ζωή μας» και απαντά ο Αδελφόθεος «Δεν προέρχονται από τα πάθη μέσα σας;.

Επιθυμείτε κάτι και δεν το έχετε, για να το αποκτήσετε φονεύετε και μισείτε και όμως δεν μπορείτε να το επιτύχετε. Αγωνίζεστε και πολεμάτε και δεν αποκτάτε αυτό που επιδιώκεται διότι δεν το ζητάτε από τον Θεό. Ζητάτε κάτι και δεν το παίρνετε γιατί το ζητάτε με κακό σκοπό για να το κατασπαταλήσετε δηλαδή στην ικανοποίηση των παθών σας».

Λόγος Αγιογραφικός Αποστολικός. Η ειρήνη σε όλες τις διαστάσεις επιτυγχάνεται με τον Σταυρό και την Ανάσταση.

Η ειρήνη αρχίζει από μέσα μας, από το βάθος της ύπαρξής μας και σε τελευταία ανάλυση το αντίθετο της ειρήνης δεν είναι ο πόλεμος αλλά ο εγωκεντρισμός, είτε ατομικός, είτε συλλογικός, είτε εθνικός, είτε φυλετικός. Άρα, σεβασμιώτατε, αγαπητοί πατέρες και αδελφοί, εμείς ομοιάζοντες όχι στους Αθηναίους της εποχής του Αποστόλου Παύλου, οι οποίοι με την στάση τους τον ανάγκασαν να εξέλθει εκ μέσου αυτόν, αλλά ασπαζόμενοι το κήρυγμά Του, το Ευαγγέλιο της ειρήνης.  Τα της ειρήνης διώκωμεν και τα της οικοδομής της εις αλλήλους, ώστε η όντως ειρήνη, ο Χριστός, να φρουρεί τις καρδίες ημών και τα νοήματα. Τότε και εμείς, πλήρης ειρήνης, θα μπορούμε να σκορπούμε και η ειρήνη γύρω μας, στους συνανθρώπους και στον κόσμο μας, γιατί όποιος έχει μέσα του την ειρήνη του Αγίου Πνεύματος, σκορπίζει η ειρήνη και στους άλλους. Και ειρηνεύοντας εν εαυτής, θα ειρηνεύσει για εμάς και ο ουρανός και η γη.

Να αναφερθεί ότι ανήμερα της εορτής των Αγίων Πέτρου και Παύλου θα τελεστεί Συνοδική Πολυαρχιερατική Θεία Λειτουργία πρεξάρχοντος της Α.Θ.Μ. του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερωνύμου Β΄ ενώ το απόγευμα της ίδιας ημέρας, 29 Ιουνίου, θα τελεστεί ο μεθέορτος εσπερινός και ακολούθως η Ιερά Λιτάνευση.