Δημοσιεύθηκε: Δευτέρα 15 / 4 / 2024 , 22:17 από news_room
Ο Αλέξιος και ο Ιωάννης, δύο αδέρφια γόνοι της παλαίας αριστοκρατικής οικογένειας των Κοντοστεφάνων, ιδρυτές της Ι.Μ. Παντροκράτορος Αγίου Όρους
ΑΘΗΝΑ | Η Ιερά Μονή Παντοκράτορος ιδρύθηκε λίγο μετά το 1357 και το καθολικό καθιερώθηκε το 1362/1363, όπως μαρτυρείται από μαρμάρινη κτητορική επιγραφή που βρίσκεται σήμερα σε δεύτερη χρήση στο κλιμακοστάσιο του κωδωνοστασίου. Το σχήμα του αρχικού περιβόλου της Μονής ήταν τετράγωνο με το καθολικό στο κέντρο. Η Μονή απέκτεισε την σημερινή της μορφή μέσα από διαδοχικές οικοδομικές αλλαγές που συντελέστηκαν σε μία μακρά χρονική περίοδο επτά αιώνων, από τα μέσα του 14ου μέχρι τα μέσα του 20 αιώνα. Σημαντικότερη από τις αλλαγές αυτές ήταν η προς νότον επέκταση του αρχικού περιβόλου, η οποία ξεκίνησε κατά το δεύτερο ήμισυ του 15ου αιώνα, δίνοντας στο συγκρότημα το σημερινό του εμβαδόν, σε σχήμα ορθογωνίου, περίπου διπλάσιο του αρχικού.
Ιδρυτές της Μονής ο Αλέξιος και ο Ιωάννης, δύο αδέρφια γόνοι της παλαίας αριστοκρατικής οικογένειας των Κοντοστεφάνων και συνδεδεμένοι με επιγαμίες με την αυτοκρατορική οικογένεια των Παλαιολόγων. Οι δύο κατά σάρκα αδελφοί ήταν υψηλόβαθμοι κρατικοί αξιωματούχοι της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας στη στρατιωτική ιεραρχία ο Αλέξιος (Μέγας Στρατοπεδάρχης), στην αυλική ιεραρχία ο Ιωάννης(Μέγας Πριμηκήριος). Χρονολογικά, τα δύο αρχαιότερα έγγραφα που σχετίζονται με την Μονή Παντοκράτορος είναι το Χρυσόβουλλο του αυτοκράτορα Ιωάννη Ε’ και τό σιγίλλιο του οικουμενικού πατριάρχη Καλλίστου Α’ (αμφότερα του Απρίλίου 1357), με τα οποία παραχωρείται στους αδερφούς το αρχαίο μονυδρίο του Ραβδούχου, κοντά στις Καρυές, το οποίο, παλαιόθεν εγκαταλελειμμένο, είχε υποβιβαστεί στην κατηγορία κελλίου και περιέλθει στην ιδιοκτησία του Πρώτου. Το ενδιαφέρον για την απόκτηση αυτού του ερειπωμένου κελλίου, που έχει ερμηνευτεί ως ζωτικής σημασίας για την γέννηση της ίδιας της Μονής Παντοκράτορος, μπορούμε ασφαλώς να υποθέσουμε ότι αφορούσε τη στρατηγικής σημασίας θέση επί της οποίας έκτισαν το μοναστήρι τους ο Αλέξιος και ο Ιωάννης, θέση οχυρωμένη οιυ, ως εικάζεται άνηκε στο κελλί του Ραβδούχου.
Κατά τις εργασίες που εκτελούνται τις τελευταίες δύο δεκαετίες στο οικοδομικό συγκρότημα της Μονής Παντοκράτορος έχουν εντοπιστεί τοίχοι που ανήκουν σε οικοδομική δραστηριότητα προγενέστερη του 14ου Αιώνα, επαληθεύοντας την τοπική παράδοση που μιλάει για την ύπαρξη αρχαιότερης μονής εδώ. Το μεγάλο πάχος και η ισχυρή δόμηση ενός τοίχου που ήρθε στο φώς στη νότια πλευρά του καθολικού προδίδουν μεγάλο κτίριο, ίσως πύργο η περιτείχισμα. Επίσης, τμήματα παλαιοτέρων κτισμάτων εντοπίστηκαν ενσωματωμένα στις χαμηλότερες στάθμες της δυτικής πτέρυγας κάτω από την τράπεζα της Μονής, καθώς και στα χαμηλότερα σημεία τμημάτων του καθολικού: στην ανατολική πλευρά του παρεκκλησίου της κοιμήσεως, στον βόρειο χορό, στη νότια πλευρά εξωτερικά της λιτής και στο κωδωνοστάσιο. Αλλά και κατά τις πρόσφατες εργασίες στερέωσης στον παλαιό κοιμητηριακό ναό του αγίου Αθανασίου του Αθωνίτη, έξω από την ΝΑ γωνία του οικοδομικού συγκροτήματος της Μονής, έγινε φανερό ότι το κτίριο είναι ενιαίας κατασκευής και η μέχρι τώρα έρευνα δείχνει ότι θα πρέπει μάλλον να χρονολογηθεί στον 11ο-12ο αιώνα.
Πηγή – Μεταγραφή: Ε. Κ. Για το adologala.gr
Πηγή: Όψις Ένθεος, Ιερά Μονή Παντοκράτορος σελίδες 34 και 35, ISBN 978-618-83942-1-6