Δημοσιεύθηκε: Παρασκευή 15 / 9 / 2023 , 23:14 από news_room

Ομιλία* παραχώρησε σήμερα 15 Σεπτεμβρίου 2023 η Α.Θ.Π. ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος στο Πανεπιστήμιο Tartu της Εσθονίας με θέμα την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση  – Οικολογική συνείδηση ​​και ο ρόλος της εκπαίδευσης. Ακολουθεί ολόκληρη η ομιλία του Παναγιωτάτου κ. Βαρθολομαίου

Μεγαλειότατε Πρύτανη του Πανεπιστημίου του Tartu,

Αξιότιμε κύριε Δήμαρχε,

Σεβασμιώτατοι,

Αξιότιμα ​​μέλη ΔΕΠ,

Αξιότιμοι προσκεκλημένοι,

Αγαπητοί μαθητές,

Είμαστε πολύ χαρούμενοι που συμμετέχουμε σε αυτό το συνέδριο, το οποίο είναι αφιερωμένο στην οικολογική εκπαίδευση και αφορά αυτό που πολλοί θεωρούν ως το σοβαρότερο πρόβλημα που κλήθηκε να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα στην πορεία της ιστορίας.

Η ανθρωπότητα σήμερα, παρά την πρωτοφανή πρόοδο σε πολλούς τομείς του πολιτισμού, στην επιστήμη, την τεχνολογία και την οργάνωση της κοινωνικής ζωής, δεν μπορεί να υπερηφανεύεται για τη στάση της απέναντι στο φυσικό περιβάλλον. Δημιούργησε το οικολογικό πρόβλημα και, ενώ γνωρίζει το μέγεθος της περιβαλλοντικής καταστροφής, δεν συνέρχεται, δεν αλλάζει τη συμπεριφορά του προς τη φύση, συνεχίζει να πιστεύει ότι το πλανητικό οικοσύστημα αντέχει και έχει τη δύναμη να αποκατασταθεί .

Όπως πολλοί από εσάς θα γνωρίζετε, η Ορθόδοξη Εκκλησία στις λατρευτικές της ακολουθίες προσεύχεται για την προστασία των ανθρώπων από φυσικές καταστροφές, πληγές, λιμούς, σεισμούς και πλημμύρες. Ωστόσο, από το 1989 το Οικουμενικό Πατριαρχείο αφιέρωσε στη Δημιουργία την 1η Σεπτεμβρίου, την εορτή της Ινδικτονίας και την έναρξη του εκκλησιαστικού έτους. Η Εκκλησία μας, λοιπόν, καλεί τον Δημιουργό να προστατεύσει το φυσικό περιβάλλον από τα δεινά και τις καταστροφές που του προκαλούν οι ίδιοι οι άνθρωποι: από τη μόλυνση των νερών και της ατμόσφαιρας, την αποψίλωση των δασών και τη συρρίκνωση της καλλιεργήσιμης γης, από τις καταστροφικές πυρκαγιές, η δραματική μείωση της βιοποικιλότητας, η κλιματική αλλαγή, η αλόγιστη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, οι παρενέργειες της τεχνοκρατίας κ.λπ.

Ακολούθησαν πολλές δράσεις, συνέδρια και περιβαλλοντικά σεμινάρια, εννέα οικολογικά διαθεματικά και διαθρησκειακά συμπόσια στη θάλασσα, διάφορες πρωτοβουλίες της Μεγάλης Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης, που ενέπνευσαν κυβερνήσεις και κοινοβούλια, την επιστημονική κοινότητα, περιβαλλοντικά κινήματα, τον χριστιανικό κόσμο, άλλες θρησκείες και ανθρώπους όλων των ηλικιών από όλους τους κοινωνικούς χώρους.

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ήταν το πρώτο που προώθησε το οικοφιλικό μήνυμα του Χριστιανισμού και χαρακτήρισε «αμαρτία» την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος. Η εκμεταλλευτική μας στάση απέναντι στη δημιουργία είναι συνέπεια της αποξένωσής μας από τον Θεό, της «κακής αλλοίωσης» της ελευθερίας μας. Της επίθεσης στο φυσικό περιβάλλον πάντα προηγείται μια εσωτερική πνευματική και ηθική ανατροπή. Η βιβλική αλήθεια ισχύει εδώ, ότι «ένα σάπιο δέντρο» παράγει αναπόφευκτα «πονηρούς καρπούς» (Ματθαίος 5:17).

Διακηρύσσοντας ότι η οικολογική τάση έχει πνευματικά αίτια, τονίσαμε ταυτόχρονα ότι η προσπάθεια αντιμετώπισής της πρέπει να ξεκινήσει από πνευματικό επίπεδο. Δεν αρκεί η συμβολή της επιστήμης και της τεχνολογίας, ούτε οι πολιτικές αποφάσεις και αλλαγές στη λειτουργία της οικονομίας, ούτε αυτές στην αγροτική και βιομηχανική παραγωγή, όσο σημαντικές πρέπει να θεωρούνται όλα αυτά. Χρειαζόμαστε μια ριζική αλλαγή στη νοοτροπία και τις αξίες μας, στη σχέση μας με τον κόσμο και στο πώς δίνουμε νόημα στη ζωή μας. Προφανώς, αν βλέπουμε τον κόσμο ως δημιούργημα του Θεού και τον άνθρωπο ως πλάσμα κατ’ εικόνα Θεού και καθ’ ομοίωσή Του, τότε η συμπεριφορά μας είναι εντελώς διαφορετική. Τότε ο άνθρωπος δεν μπορεί να δει τον εαυτό του ως ιδιοκτήτη, κυρίαρχο και αδίστακτο εκμεταλλευτή της δημιουργίας.

Η γνήσια πίστη στον Θεό καταργεί την αλαζονεία και τη μεγαλομανία του ανθρώπου, που αντικειμενοποιεί και εργαλειοποιεί τη δημιουργία για την ικανοποίηση των αμέτρητων επιδιώξεων και αναγκών του. Ολόκληρη η ζωή της Εκκλησίας, η θεία λατρεία της, το ασκητικό και κοινοτικό της ήθος, η θεώρηση του κόσμου ως δώρου άνωθεν, έχουν οικολογική αναφορά. Από μόνη της η Εκκλησία είναι μια νίκη ενάντια σε όλες εκείνες τις δυνάμεις, που ιδεολογικά και πρακτικά συμβάλλουν στην οικολογική καταστροφή όπως η απληστία, η αυτοθέωση του ανθρώπου, ο εγωκεντρισμός και η αδιαφορία για τον συνάνθρωπο. Πράγματι, η ζωή της Εκκλησίας είναι «εφαρμοσμένη οικολογία».

Από την αρχή υπογραμμίσαμε τις κοινωνικές διαστάσεις της οικολογικής κρίσης και την κοινή ρίζα των περιβαλλοντικών και κοινωνικών προβλημάτων. Η απόσταση του ανθρώπου από τον Θεό έχει ως αποτέλεσμα τη διατάραξη των σχέσεών του με τη φύση και τον συνάνθρωπο. Είναι αδιανόητο να καταστρέφουμε το φυσικό περιβάλλον και να ισχυριζόμαστε ότι νοιαζόμαστε για τους ανθρώπους και το αντίστροφο. Η προστασία της φύσης και ο πραγματικός σεβασμός προς τον πλησίον μας είναι αδιαχώριστα. Τελικά, η απουσία ενδιαφέροντος για τους ανθρώπους γύρω μας και για το φυσικό περιβάλλον είναι αδιαφορία για τις εντολές του Θεού. Ο Θεός δοξάζεται όπου υπάρχει αλληλεγγύη και αγάπη και όταν αγωνιζόμαστε για την προστασία της φύσης.

Αγαπητοί παρευρισκόμενοι σήμερα,

Η παιδική ηλικία και η εφηβεία είναι οι πιο κατάλληλες παιδαγωγικά περίοδοι στη ζωή ενός ανθρώπου για οικολογική και κοινωνική συνείδηση, για να ενσταλάξει τον σεβασμό στο μυαλό και την καρδιά για την ιερότητα του ατόμου και την ακεραιότητα και την ομορφιά της δημιουργίας. Θεωρούμε ότι η εκπαίδευση είναι καίριας σημασίας για την πορεία της ανθρωπότητας προς το μέλλον. Η εκπαίδευση καλείται σήμερα, και θα κληθεί με μεγαλύτερη έμφαση στο μέλλον, να παίξει καθοριστικό ρόλο στο θέμα της «διπλής αλληλεγγύης» με τη δημιουργία και τον συνάνθρωπο, ώστε η νέα γενιά να κατανοήσει τη σοβαρότητα της κρίσης και την αξία της κινητοποίησης για την αντιμετώπιση ενός προβλήματος που είναι πιο σοβαρό από ό,τι θέλουμε να παραδεχτούμε. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει το γεγονός ότι η ίδια η φύση γίνεται ολοένα και πιο σοβαρή απειλή για την ανθρώπινη ζωή, λόγω των συνεχιζόμενων καταστροφών που της προκαλούν οι άνθρωποι. Η κλιματική αλλαγή, ως μια τεράστια πλανητική απειλή, πιστοποιεί την αλήθεια αυτού του επιχειρήματος. Γι’ αυτό και σωστά ειπώθηκε ότι σήμερα «μια εκπαίδευση χωρίς οικολογικό προσανατολισμό είναι παρωδία της εκπαίδευσης». Επίσης, δεν είναι τυχαίο ότι, και λόγω της σημασίας της εκπαίδευσης για την προστασία της φύσης, το εκπαιδευτικό έργο μπορεί να χαρακτηριστεί ως «ιερά αποστολή». Η διδασκαλία πρέπει να καλλιεργεί την πνευματική φύση του ανθρώπου, να αποτυπώνει υψηλές αξίες στις ψυχές των νέων, ενώ παράλληλα να υποστηρίζει την επιθυμία των ανθρώπων για κοινωνική προσφορά και εξυπηρέτηση του κοινού καλού. Επίσης λόγω της σημασίας της εκπαίδευσης για την προστασία της φύσης, το εκπαιδευτικό έργο μπορεί να χαρακτηριστεί ως «ιερά αποστολή». Η διδασκαλία πρέπει να καλλιεργεί την πνευματική φύση του ανθρώπου, να αποτυπώνει υψηλές αξίες στις ψυχές των νέων, ενώ παράλληλα να υποστηρίζει την επιθυμία των ανθρώπων για κοινωνική προσφορά και εξυπηρέτηση του κοινού καλού. Επίσης λόγω της σημασίας της εκπαίδευσης για την προστασία της φύσης, το εκπαιδευτικό έργο μπορεί να χαρακτηριστεί ως «ιερά αποστολή». Η διδασκαλία πρέπει να καλλιεργεί την πνευματική φύση του ανθρώπου, να αποτυπώνει υψηλές αξίες στις ψυχές των νέων, ενώ παράλληλα να υποστηρίζει την επιθυμία των ανθρώπων για κοινωνική προσφορά και εξυπηρέτηση του κοινού καλού.

Αυτή η διάσταση της εκπαίδευσης έχει καθολική εμβέλεια και η Ορθόδοξη Εκκλησία της έδινε πάντα ιδιαίτερη σημασία στην εκπαιδευτική της παράδοση. Θεωρούμε ότι οι αξίες της Ορθοδοξίας είναι ιδιαίτερα επίκαιρες σήμερα γιατί συνδέουν την πρόοδο με την προστασία του ανθρώπου και την ακεραιότητα της δημιουργίας. Πράγματι, δεν είναι δυνατόν να υπάρξει αληθινή ανθρώπινη ανάπτυξη σε έναν οικολογικά διαλυμένο πλανήτη.

Με αυτό το πνεύμα η Εκκλησία, στο πλαίσιο της χριστιανικής συγκρότησης, αναδεικνύει το φιλανθρωπικό και οικοφιλικό περιεχόμενο της πίστης μας, δημιουργεί κίνητρα στη νέα γενιά για προσωπική μαρτυρία και δραστηριότητα στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος και της αλληλεγγύης προς τον συνάνθρωπο με βάση το Χριστιανικό ήθος. Οι νέοι και οι νέες πρέπει να καταλάβουν ότι αυτή η μαρτυρία δεν είναι μόνο μια εξωτερική και πρόσθετη διάσταση της εκκλησιαστικής ζωής, αλλά ότι ανήκει στον πυρήνα της και αποτελεί ζωτική έκφραση της ταυτότητας των πιστών.

Με αυτές τις σκέψεις και συναισθήματα, ευχαριστούμε τον Δήμαρχο για την ευγενική πρόσκληση, εκφράζουμε τα συγχαρητήριά μας στους διοργανωτές και τους συντελεστές αυτής της όμορφης εκδήλωσης και τη χαρά μας που συναντάμε όλους εσάς και επικαλούμαστε τη χάρη σε όλους εσάς και τους αγαπημένους σας και την ευλογία του Θεού της σοφίας και της αγάπης.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!

*Ανεπίσημη Μετάφραση