Δημοσιεύθηκε: Τετάρτη 18 / 9 / 2024 , 3:47 από news_room

Ανέκαθεν ο πόλεμος αποτελεί μαύρη σελίδα για την ιστορία όλων των λαών και χρησιμοποιείται από τους κυβερνώντες ώς έσχατη λύση για την επίλυση προβλημάτων επίθεσης. Γενικά τις τελευταίες δεκαετίες, έχουμε γίνει μάρτυρες σε μια σειρά από πολεμικές επιχειρήσεις, για παράδειγμα του Βιετνάμ, του Ιράκ, του Κοσόβου και τώρα της Ουκρανίας. Σαφώς η κάθε εχθροπραξία έχει διαφορετικά κίνητρα κι εξυπηρετεί άλλους σκοπούς πέραν της επίθεσης. Η χρήση όπλων είναι καθαρά αμυντική λύση σε μία επίθεση λαού προς λαό αλλά πλέον όχι πάντα. Παρ’όλα αυτά η δυσκολία αξιολόγησης των περιβαλλοντικών συνεπειών σε μακροχρόνιους πολέμους δημιουργεί αδυναμίες σε μεθοδολογικό και σε θερμικό στάδιο. Κάποιοι επιστήμονες θεωρούν ότι δημιουργούνται μεγάλα ποσοστά περιβαλλοντικής ρύπανσης. Κάποιοι άλλοι πιστεύουν ότι οι επιβλαβές ουσίες συγκεντρώνονται στο θαλάσσιο περιβάλλον, χωρίς όμως να μπορεί να γίνει η κατάλληλη καταγραφή. Επίσης, μην ξεχνάμε ότι σε μακροχρόνιες εχθροπραξίες υπάρχουν αβέβαιες και ασαφείς επιπτώσεις προς το περιβάλλον που για πολλά χρόνια δεν είχε απασχολήσει τους επιστήμονες.

Οι συνέπειες πριν την έναρξη του πολέμου

Θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν, ότι η κακοποίηση του περιβάλλοντος παρατηρείται πολύ πριν την έναρξη ενός πολέμου. Ας σκεφτούμε για παράδειγμα την εκπαίδευση που προηγείται, την χρήση στρατιωτικών οχημάτων, πλοίων, αεροσκαφών, όπλων κλπ. Σαν αποτέλεσμα της εκπαίδευσης παρατηρείται κατακόρυφη άνοδος εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Επίσης, η κατασκευή στρατιωτικών βάσεων και εγκαταστάσεων για τους στρατιώτες (όπως κι οι υποδομές), δημιουργούν μεγάλη ρύπανση εκτάσεων γης και θάλασσας. Αναφερόμαστε σε ρύπανση, και όχι μόλυνση του περιβάλλοντος, καθώς οι πιέσεις που ασκούνται στο περιβάλλον σχετίζονται με χημικούς, φυσικούς και ενεργειακούς ρύπους.

Περιβαλλοντικό αποτύπωμα εχθροπραξιών

Οι συνέπειες του πολέμου παρατηρούνται τόσο στο ανθρωπογενές όσο και στο φυσικό περιβάλλον. Το φαινόμενο των περιβαλλοντικών επιπτώσεων χαρακτηρίζεται ως πολυδιάστατο και σε αυτό συμβάλουν τα εξής:

Οι συνθήκες μίας πολεμικής επιχείρησης (δηλαδή το είδος πολέμου αν είναι συμβατικό, χημικό, βιολογικό, πυρηνικό κλπ).

Τα είδη όπλων που θα χρησιμοποιηθούν κατά την διάρκεια πολέμου.

Επιπλέον οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή ανάλογα με:

Την μορφολογία του εδάφους.

Τις στρατηγικές που θα ακολουθήσει ο κάθε αρχηγός και τις περιβαλλοντικές συνθήκες που επικρατούν.

Κατά την διάρκεια ενός πολέμου, τα αποτελέσματα των εκρήξεων, των υποδομών και των εγκαταστάσεων προκαλούν στο έδαφος και στα τοπία ανεπανόρθωτες ζημιές. Ρυπαίνουν σε μεγάλο βαθμό το περιβάλλον και τα εγγύτερα υδάτινα περιβάλλοντα. Ακόμα κι η χρήση συμβατικών όπλων, εμπεριέχουν συστατικά όπως το ραδιενεργό ουράνιο (κι άλλα τοξικά στοιχεία) τα οποία επιβαρύνουν το αρνητικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Τα συμβατικά όπλα προκαλούν βλάβες όταν εκρήγνυνται, ανεξαρτήτως αν πετύχουν τον στόχο τους. Ασφαλώς κι η εύκολη πρόσβαση σε συμβατικά όπλα έχει αυξήσει και την λαθροθηρία.

Έτσι με την αναγκαστική μετεγκατάσταση λαών, γίνεται ανεξέλεγκτη κι εκμετάλλευση φυσικών πόρων.

Τα παραπάνω αφορούν μόνο τις επιπτώσεις που καταγράφονται κατά την διάρκεια των συγκεκριμένων εχθροπραξιών. Πολλά χρόνια αργότερα από μία πολεμική επιχείρηση μπορούμε να διακρίνουμε συνέπειες στην ατμόσφαιρα, στην υδρόσφαιρα και στην βιόσφαιρα. Οπότε είναι λογικό, οι επιστήμονες να μην είναι σε θέση να καταγράψουν το συνολικό αντίκτυπο ενός πολέμου.

 

Ιστορικά Γεγονότα

Οι πόλεμοι σε Αφγανιστάν, Ιράκ και Πακιστάν άφησαν ένα σημαντικό αρνητικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Η ξαφνική αύξηση επιπέδων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, αλλά και τα υψηλά ποσοστά λοιμώξεων και ασθενειών, έχουν προκαλέσει ένα μεγάλο πλήγμα στο οικοσύστημα.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι ο πόλεμος στο Κονγκό που προκάλεσε μια τραγική εξέλιξη για την άγρια ζωή. 

Αντιμετώπιση Συνεπειών

Έχουν γίνει προσπάθειες σε διεθνές επίπεδο να περιορίσουν τις πολεμικές επιχειρήσεις και τις εχθροπραξίες, με γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά δυστυχώς έχουν αποδειχθεί ανεπαρκείς. Βέβαια και το ίδιο το περιβάλλον δύναται να αποτελέσει αίτια για την έναρξη ενός πολέμου, για τους φυσικούς πόρους του. Έτσι μία πιθανή μετατόπιση μεγάλου μέρους πληθυσμού λόγο περιβαλλοντικών συνθηκών μπορεί κι αυτή με την σειρά της να ξεκινήσει συρράξεις. Η Γενική Συνέλευση Ηνωμένων Εθνών, έχει ανακηρύξει Διεθνή Ημέρα Αποτροπής Εκμετάλλευσης τους περιβάλλοντος την 6η Νοεμβρίου. Ωστόσο όπως βλέπουμε και σήμερα, τα μέτρα και οι προσπάθειες που έχουν γίνει για να περιορίσουν τους πολέμους, δεν επαρκούν. Το πρόβλημα υπάρχει και θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η ύπαρξη μας συνδέεται άμεσα με το περιβάλλον.

Ερωτήματα και Συμπεράσματα

Υπάρχει η θεωρία ότι ο πόλεμος ίσως είναι αποτελεσματικός με θετικές συνέπειες ως προς το κάθε κράτος και την ανεξαρτησία του. Το ερώτημα όμως που τίθεται στην προκειμένη περίπτωση αφορά το κατά πόσο ηθικός είναι ένας πόλεμος ως προς τον άνθρωπο και το περιβάλλον; Πώς θα μπορούσε το Δίκαιο Πολέμου να εξισορροπήσει τις συνέπειές στο οικοσύστημα; Μήπως η μείωση των πολεμικών εγκαταστάσεων και του αριθμού στρατιωτών να οδηγήσουν σε μία καλύτερη ισορροπία; Μπορούμε άραγε να αποκαταστήσουμε σε κάποιο βαθμό τα περιβαλλοντικά πλήγματα και να εφαρμόσουμε τους αντίστοιχους νομικούς κώδικες; Ίσως η δημιουργία μίας νέας Σύμβασης να προστατέψει τις υψηλής σημασίας περιοχές και να υποστηρίξει την ειρήνη. Η Διεθνής Κοινότητα ξέρει ότι οι συγκρούσεις κρατών προκαλούν αστάθεια κι έχουν αντίκτυπο στο περιβάλλον αλλά και στο ευρύτερο και γενικότερο σύνολο. Γι αυτό χρειάζεται να καταβάλλουν νέες προσπάθειες για την αξιολόγηση, την προστασία και την ανάκαμψη του περιβάλλοντος με στόχο την προστασία του άμεσου αποδέκτη που είναι ο άνθρωπος.

Μακροπρόθεσμες επιπτώσεις

Κατά τον Τριακονταετή Πόλεμο στην Ευρώπη, για παράδειγμα, ο πληθυσμός των γερμανικών πολιτειών μειώθηκε κατά 30% περίπου. Μόνο οι σουηδικοί στρατοί μπορεί να έχουν καταστρέψει έως και 2.000 κάστρα, 18.000 χωριά και 1.500 πόλεις στη Γερμανία, το ένα τρίτο όλων των γερμανικών πόλεων. 

Με βάση τα στοιχεία της απογραφής του 1860, το 8% όλων των λευκών Αμερικανών ανδρών ηλικίας 13 έως 50 ετών πέθαναν στον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο . Από τα 60 εκατομμύρια Ευρωπαίους στρατιώτες που κινητοποιήθηκαν στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο , 8 εκατομμύρια σκοτώθηκαν, 7 εκατομμύρια έμειναν μόνιμα ανάπηροι και 15 εκατομμύρια τραυματίστηκαν σοβαρά. 

Οι εκτιμήσεις για τις συνολικές απώλειες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ποικίλλουν, αλλά οι περισσότεροι υποδηλώνουν ότι περίπου 60 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν στον πόλεμο, συμπεριλαμβανομένων περίπου 20 εκατομμυρίων στρατιωτών και 40 εκατομμυρίων πολιτών. Η Σοβιετική Ένωση έχασε περίπου 27 εκατομμύρια ανθρώπους κατά τη διάρκεια του πολέμου, περίπου το ήμισυ όλων των απωλειών του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου. Ο μεγαλύτερος αριθμός θανάτων αμάχων σε μια μόνο πόλη ήταν 1,2 εκατομμύρια πολίτες που έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της πολιορκίας 872 ημερών του Λένινγκραντ .

Τα παιδιά έχουν επίσης επηρεαστεί άμεσα από τον πόλεμο. Από το 2011 η Συρία έχει βιώσει 12.000 θανάτους παιδιών ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης που ξεκίνησε ως εξέγερση κατά του Σύρου προέδρου Μπασάρ Αλ Άσαντ. Το 2023, η Παλαιστίνη έχει δει πάνω από 12.000 θανάτους παιδιών σε δύο μήνες, τον υψηλότερο και ταχύτερο αριθμό παιδικών θανάτων στην πρόσφατη ιστορία. 

Στην οικονομία

Η οικονομία μπορεί να υποστεί καταστροφικές επιπτώσεις κατά τη διάρκεια και μετά από μια περίοδο πολέμου. Σύμφωνα με τον Shank, «αρνητικές ακούσιες συνέπειες συμβαίνουν είτε ταυτόχρονα με τον πόλεμο είτε εξελίσσονται ως υπολειμματικά αποτελέσματα στη συνέχεια, εμποδίζοντας έτσι την οικονομία μακροπρόθεσμα». Το 2012 ο οικονομικός αντίκτυπος του πολέμου και της βίας υπολογίστηκε σε έντεκα τοις εκατό του ακαθάριστου παγκόσμιου προϊόντος (GWP) ή 9,46 τρισεκατομμύρια δολάρια. Οι καθημερινές δραστηριότητες μιας κοινότητας ή χώρας η ακόμα και γειτονικών χωρών διακόπτονται και μπορεί να καταστραφούν περιουσίες. Όταν οι άνθρωποι εκτοπίζονται, δεν μπορούν να συνεχίσουν να εργάζονται ή να διατηρήσουν τις επιχειρήσεις τους ανοιχτές, προκαλώντας ζημιές στην οικονομία των εμπλεκόμενων χωρών. Μια κυβέρνηση μπορεί να αποφασίσει να διοχετεύσει χρήματα για τη χρηματοδότηση πολεμικών προσπαθειών, αφήνοντας άλλα ιδρύματα με ελάχιστο ή καθόλου διαθέσιμο προϋπολογισμό.

Σε ορισμένες περιπτώσεις ο πόλεμος έχει τονώσει την οικονομία μιας χώρας ( ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος συχνά πιστώνεται ότι έβγαλε την Αμερική από τη Μεγάλη Ύφεση ). Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα , σε περίπτωση που υποχωρήσουν οι συγκρούσεις στη χώρα και υπάρξει μετάβαση στη δημοκρατία, τα ακόλουθα θα οδηγήσουν σε αύξηση της οικονομικής ανάπτυξης ενθαρρύνοντας τις επενδύσεις στη χώρα και τους ανθρώπους της: εκπαίδευση, οικονομική αναδιάρθρωση, δημόσιο -καλή παροχή και μείωση της κοινωνικής αναταραχής. Η σύγκρουση πολύ σπάνια έχει θετικές επιπτώσεις στην οικονομία σύμφωνα με την παγκόσμια τράπεζα “Οι χώρες που συνορεύουν με ζώνες συγκρούσεων αντιμετωπίζουν τεράστια δημοσιονομική πίεση (βλέπε το 2024 η Ευρώπη). Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι η εισροή περισσότερων από 630.000 Σύριων προσφύγων έχει κοστίσει στην Ιορδανία πάνω από 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως Αυτό ανέρχεται στο 6 τοις εκατό του ΑΕΠ και στο ένα τέταρτο των ετήσιων εσόδων της κυβέρνησης». Ένα από τα πιο συχνά αναφερόμενα οφέλη για την οικονομία είναι η υψηλότερη αύξηση του ΑΕΠ. Αυτό συνέβη σε όλες τις περιόδους των συγκρούσεων, εκτός από την περίοδο του πολέμου στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ. Ένα άλλο όφελος που αναφέρεται συνήθως είναι ότι ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος δημιούργησε τις κατάλληλες συνθήκες για μελλοντική ανάπτυξη και τερμάτισε τη μεγάλη ύφεση πράγμα φυσικά που δεν μπορεί να υποστηριχθεί αφού ο πολεμικός όλεθρος είναι βέβαιος για εκατομμύρια κόσμου και η οποιαδήποτε σύγκριση είναι απλά υποτυπώδης. 

Εργατικό δυναμικό

Το εργατικό δυναμικό της οικονομίας αλλάζει επίσης με τις επιπτώσεις του πολέμου. Το εργατικό δυναμικό επηρεάζεται με πολλούς τρόπους τις περισσότερες φορές λόγω της δραστικής απώλειας ζωών, της δραματικής αλλαγής του πληθυσμού, της συρρίκνωσης του μεγέθους του εργατικού δυναμικού λόγω της μετακίνησης των προσφύγων και των εκτοπισμών και της καταστροφής των υποδομών που με τη σειρά τους επιτρέπει την επιδείνωση του παραγωγικότητα .

Όταν οι άνδρες πηγαίνουν στον πόλεμο, οι γυναίκες αναλαμβάνουν τις δουλειές που άφησαν πίσω τους. Αυτό προκαλεί μια οικονομική στροφή σε ορισμένες χώρες, επειδή μετά τον πόλεμο αυτές οι γυναίκες θέλουν συνήθως να διατηρήσουν τις δουλειές τους.

Στην κοινωνία

“Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο (ΔΑΔ), γνωστό και ως νόμοι του πολέμου και δίκαιο της ένοπλης σύγκρουσης, είναι το νομικό πλαίσιο που εφαρμόζεται σε καταστάσεις ένοπλης σύγκρουσης και κατοχής. Ως σύνολο κανόνων και αρχών στοχεύει, για ανθρωπιστικούς λόγους, να περιορίσει τις επιπτώσεις της ένοπλης σύγκρουσης».  Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο λειτουργεί για να περιορίσει τις επιπτώσεις του πολέμου και θα προστατεύσει τους ανθρώπους που δεν συμμετέχουν σε τέτοιες εχθροπραξίες. Οι περισσότεροι πόλεμοι είχαν ως αποτέλεσμα σημαντικές απώλειες ζωών.  Η σύγκρουση χαρακτηρίζει ένα σημαντικό εμπόδιο για τους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας (ΑΣΧ), ιδιαίτερα για την καθολική ολοκλήρωση της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και την ισότητα των φύλων στην εκπαίδευση.  “Οι αναπτυξιακοί στόχοι της χιλιετίας είναι οι χρονικά δεσμευμένοι και ποσοτικοί στόχοι του κόσμου για την αντιμετώπιση της ακραίας φτώχειας στις πολλές διαστάσεις της – εισοδηματική φτώχεια, πείνα, ασθένειες, έλλειψη επαρκούς στέγης και αποκλεισμός – ενώ προάγουν την ισότητα των φύλων, την εκπαίδευση και το περιβάλλον Είναι επίσης βασικά ανθρώπινα δικαιώματα – τα δικαιώματα κάθε ατόμου στον πλανήτη στην υγεία, την εκπαίδευση, τη στέγαση και την ασφάλεια». Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ένοπλη σύγκρουση σκοτώνει, τραυματίζει και βλάπτει άμεσα περισσότερους άνδρες από ό,τι γυναίκες, δεδομένου ότι οι μαχητές είναι κυρίως άνδρες. Οι ένοπλες συγκρούσεις έχουν πολλές έμμεσες συνέπειες, όπως στην υγεία και την επιβίωση. «Οι ένοπλες συγκρούσεις δημιουργούν συνθήκες αυξημένης νοσηρότητας και θνησιμότητας». 

Εκτόπισμα

Η εκτόπιση ή η αναγκαστική μετανάστευση προκύπτει συχνότερα σε περίοδο πολέμου και μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τόσο την κοινότητα όσο και ένα άτομο. Όταν ξεσπά ένας πόλεμος, πολλοί άνθρωποι εγκαταλείπουν τα σπίτια τους φοβούμενοι μήπως χάσουν τη ζωή τους και τις οικογένειές τους, με αποτέλεσμα να παραμείνουν άστοχοι είτε εσωτερικά είτε εξωτερικά. Όσοι είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι αντιμετωπίζουν άμεση απειλή επειδή δεν λαμβάνουν τα δικαιώματα που μπορεί να λάβει ένας πρόσφυγας και δεν είναι επιλέξιμοι για προστασία βάσει ενός διεθνούς συστήματος. Τα θύματα εσωτερικών εκτοπισμών είναι συμπτώματα πολέμου που συχνά υποκινούνται από το κοινοτικό μίσος που βασίζεται σε εθνικό υπόβαθρο, φυλή ή θρησκευτικές απόψεις. Εξωτερικοί εκτοπισμοί είναι άτομα που αναγκάζονται να βγουν από τα σύνορα της χώρας τους σε μια άλλη, όπως φαίνεται με τους Σύρους Πρόσφυγες. Τα ακόλουθα μπορεί να έχουν σοβαρό οικονομικό αντίκτυπο σε μια χώρα.

Το 2015, το 53 τοις εκατό των προσφύγων παγκοσμίως όπως αναφέρει η Wikipedia κατάγονταν από τη Σομαλία, το Αφγανιστάν και τη Συρία.  Σε μια έκθεση για τις παγκόσμιες τάσεις της UNHRC, περίπου 65 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν το σπίτι τους, την περιοχή τους κι την χώρα τους. Από αυτόν τον αριθμό, 21,3 εκατομμύρια είναι πρόσφυγες, πάνω από το ήμισυ του πληθυσμού κάτω των 18 ετών. Μερικές από τις μεγαλύτερες χώρες που απορροφούν αυτούς τους εκτοπισμένους πληθυσμούς είναι το Πακιστάν (1,6 εκατομμύρια), ο Λίβανος (1,1 εκατομμύρια) και Τουρκία (2,5 εκατ.). Σε περιόδους βίας, οι άνθρωποι εκτοπίζονται από τα σπίτια τους και αναζητούν μέρη όπου είναι ευπρόσδεκτοι, περιοδικά μέρη συνάντησης που δεν είναι ευπρόσδεκτα όπως συμβαίνει και με την Ελλάδα με τα hot spots στα Δωδεκάνησα, αλλά και την Γερμανία, Ολλανδία κλπ που έχουν καλύτερο βιοτικό επίπεδο απο εκείνο που εκτοπίζονται οι πολίτες των κρατών χωρών που βρίσκονται σε πολεμική σύγκρουση. 

Δείτε σχετικά:

• Η Υεμένη κινδυνεύει από ανθρωπιστική καταστροφή το 2021 Προειδοποιεί η IRC – Ανθρωπιστική Κρίση και σε Αφγανιστάν – Αιθιοπία.
• Στην Υεμένη από τον πόλεμο, ένα βομβαρδισμένο σχολείο φέρνει πίσω ελπίδα στα παιδιά
• Ανησυχούν για επέκταση του πολέμου οι ΗΠΑ
• Διεθνείς εκκλήσεις για παύση των εχθροπραξιών στη Γάζα
• Καθώς η Ρωσία αποχωρεί από τη συμφωνία σιτηρών, ποιες χώρες θα επηρεαστούν;
• Επιδείνωση της πείνας στον κόσμο κατά 18% – ΟΗΕ : Με την Πανδημία η πείνα στον κόσμο θα διαρκέσει για πολύ καιρό, προειδοποιεί ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας
• Λιμός πλήττει ξανά την Αιθιοπία – Κινδυνεύουν 350.000 άνθρωποι στην επαρχία Τιγκράι
• Παγκόσμια επισιτιστική κρίση, δεν είναι ψέμα
• Άρχισε στην Υεμένη η ανταλλαγή εκατοντάδων αιχμαλώτων πολέμου
• Μεγάλη αύξηση του υποσιτισμού παιδιών στην Υεμένη

Σε απάντηση σε μια εισροή προσφύγων και αιτούντων άσυλο από χώρες όπως το Αφγανιστάν, το Ιράκ και η Σρι Λάνκα, η Αυστραλία ξεκίνησε ένα αμφιλεγόμενο σχέδιο το 2001 με τίτλο «Λύση του Ειρηνικού», το οποίο καλούσε όλους τους αιτούντες άσυλο που φτάνουν με βάρκα να στέλνονται στα μικρά και άγονα, νησί Ναούρου. Οι αιτούντες άσυλο στεγάζονταν σε πολυσύχναστες σκηνές και ζούσαν υπό τη διαρκή απειλή εξάντλησης των πόρων, ιδιαίτερα του νερού.  Τα άτομα κρατήθηκαν στο κέντρο κράτησης έως ότου χορηγηθεί ή αρνηθεί το καθεστώς του πρόσφυγα. Ο Chris Evans, πρώην υπουργός Μετανάστευσης δήλωσε ότι η Λύση του Ειρηνικού ήταν «μια κυνική, δαπανηρή και τελικά αποτυχημένη άσκηση» και τερματίστηκε υπό τον νεοεκλεγέντα πρωθυπουργό Kevin Rudd το 2007.  Τον Φεβρουάριο του 2008, μετά τον Ειρηνικό Η λύση έληξε, τα τελικά μέλη μιας ομάδας 82 προσφύγων που κρατούνταν στο Ναουρού έλαβαν δικαιώματα παραμονής και εγκαταστάθηκαν στην Αυστραλία σύμφωνα με ένα πρόγραμμα ανθρωπιστικής επανεγκατάστασης. 

Στην περίπτωση επίσης πχ του Εμφυλίου Πολέμου της Σρι Λάνκα, ο εκτοπισμός είχε μεγάλες πιθανότητες να φτωχύνει τους πληγέντες, αλλά οι γυναίκες και τα παιδιά βρέθηκαν να είναι τα πιο ευάλωτα στο βάρος του εκτοπισμού.  Μια γυναίκα αρχηγός νοικοκυριού από τη Σρι Λάνκα κερδίζει λιγότερα από ένα νοικοκυριό που έχει άνδρα επικεφαλής. Ωστόσο, μετά την εκτόπιση ανδρών και γυναικών, οι γυναίκες έχασαν το 76% του εισοδήματός τους και οι άνδρες το 80%. Ενώ το χαμένο εισόδημα βρίσκεται σε ένα σχετικά κοντινό ποσοστό, οι γυναίκες ήταν πιο πιθανό, κατά μέσο όρο, να πέσουν κάτω από το επίσημο όριο της φτώχειας. Τα αρσενικά νοικοκυριά συγκριτικά ήταν σε θέση να παραμείνουν πάνω από τη γραμμή ακόμη και μετά την εκτόπισή τους. Σε ένα περιβάλλον μετά τον εκτοπισμό, τα νοικοκυριά με άντρες επικεφαλής είχαν περισσότερο εισόδημα από ό,τι οι γυναίκες με επικεφαλής νοικοκυριά. Τα αρσενικά επωφελούνται από χειρωνακτική εργασία, ξυλουργική, τοιχοποιία και κρατικές υπηρεσίες, ενώ οι γυναίκες είχαν κερδίσει το εισόδημά τους από άτυπη εργασία. Η άτυπη εργασία για τις γυναίκες είναι πιο δύσκολη σε ένα περιβάλλον μετά τη μετατόπιση όπου δεν έχουν πρόσβαση στα ίδια εργαλεία όπως πριν από την μετατόπιση.

Ακόμα ένα παράδειγμα είναι αυτό του παλαιστινιακού λαού που έχει υποφέρει από εκτοπισμό ως αποτέλεσμα των ένοπλων συγκρούσεων και της στρατιωτικής κατοχής. Ο μεγαλύτερος εκτοπισμός που προκλήθηκε λόγω πολέμου σημειώθηκε το 1947, αφού τα Ηνωμένα Έθνη συμφώνησαν να χωριστεί η Παλαιστίνη σε δύο κράτη. Αργότερα έγινε η απόφαση του Ισραήλ να μην επιτραπεί πλέον στους Παλαιστίνιους πρόσφυγες να επιστρέψουν στα εδάφη τους εκτός εάν επρόκειτο να επαννενώσουν μια οικογένεια. “Σχεδόν το ένα τρίτο των εγγεγραμμένων Παλαιστινίων προσφύγων, περισσότερα από 1,5 εκατομμύρια άτομα, ζουν σε 58 αναγνωρισμένους καταυλισμούς Παλαιστινίων προσφύγων στην Ιορδανία, τον Λίβανο, την Αραβική Δημοκρατία της Συρίας, τη Λωρίδα της Γάζας και τη Δυτική Όχθη, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ”. Από τον Δεκέμβριο του 2023, υπολογίζεται ότι 1,9 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι έχουν εκτοπιστεί στη Γάζα χωρίς να υπάρχουν διαθέσιμες ασφαλείς ζώνες για να καταφύγουν. Ένα παράδειγμα εκτοπισμού είναι και αυτό της Βόρειας Κύπρου όπου οι Τουρκικές Στρατιωτικές δυνάμεις μετά από επίθεση προς τη Κυπριακή Δημοκρατία κατέχουν παράνομα μέρος του νησιού ενώ έχουν παρακρατήσει τις περιουσίες των κατοίκων που αναγκάστηκαν να μετακινηθούν βίαια προς την υπόλοιπη χώρα. Το καθεστώς της Κύπρου έχει διεθνώς επικριθεί αλλά παρά τις πολλές συνομιλίες για μία κοινοτική κοινωνία δεν εισακούγονται από την Τουρκοκυπριακή πλευρά και όλα αυτά παρά την πρόθεση της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων να ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν δέχονται συμφωνίες με την Κυπριακή Δημοκρατίας και επίσης δεν συμφωνούν σε καμία υποχώρηση προς συμφέρον του λαού της Τουρκίας. 

Ψυχολογικό τραύμα

Η στρατιωτική θητεία στη μάχη είναι ένας παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD).  Περίπου το 78% των ανθρώπων που εκτίθενται σε μάχη δεν αναπτύσσουν PTSD. Στο 25% περίπου του στρατιωτικού προσωπικού που αναπτύσσει PTSD, η εμφάνισή του καθυστερεί. 

Οι πρόσφυγες διατρέχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο για PTSD λόγω της έκθεσής τους σε πόλεμο, κακουχίες και τραυματικά γεγονότα. Τα ποσοστά για PTSD στους προσφυγικούς πληθυσμούς κυμαίνονται από 4% έως 86%. Ενώ το άγχος του πολέμου επηρεάζει όλους τους εμπλεκόμενους, οι εκτοπισμένοι έχουν αποδειχθεί ότι είναι περισσότερο από άλλους.

Οι προκλήσεις που σχετίζονται με τη συνολική ψυχοκοινωνική ευημερία των προσφύγων είναι πολύπλοκες και ξεχωριστές. Οι πρόσφυγες έχουν μειωμένα επίπεδα ευημερίας και υψηλά ποσοστά ψυχικής δυσφορίας λόγω παλαιότερων και συνεχιζόμενων τραυμάτων. Οι ομάδες που πλήττονται ιδιαίτερα και οι ανάγκες των οποίων συχνά παραμένουν ανεκπλήρωτες είναι οι γυναίκες, οι ηλικιωμένοι και οι ασυνόδευτοι ανήλικοι. Το μετατραυματικό στρες και η κατάθλιψη στους προσφυγικούς πληθυσμούς τείνουν επίσης να επηρεάζουν την εκπαιδευτική τους επιτυχία.

Η μακροχρόνια σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστινίων έχει προκαλέσει μεγάλο αριθμό κοινωνικών και ψυχολογικών δεινά στους εμπλεκόμενους. Πολλοί στις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις εμφανίστηκαν και μίλησαν για την ψυχική τους ευημερία μετά τη διάπραξη πράξεων βίας κατά των ανυπεράσπιστων. Όσο για τους Παλαιστίνιους, ως επί το πλείστον νέοι άνδρες και παιδιά έχουν επηρεαστεί ως συνέπεια αυτής της μακροχρόνιας σύγκρουσης.

Περιβάλλον

Ο πόλεμος συμβάλλει στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος με δύο βασικούς τρόπους. Το πρώτο είναι οι άμεσες επιπτώσεις της εξόντωσης των ιθαγενών βιόβιων οργανισμών , το δεύτερο είναι οι έμμεσες επιπτώσεις της στέρησης των πόρων που απαιτούνται για την επιβίωση από τα είδη ή ακόμη και ολόκληρου του οικοτόπου τους. Για τους ανθρώπους, η χρήση απεμπλουτισμένου ουρανίου (DU) από τον στρατό των Ηνωμένων Πολιτειών κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Περσικού Κόλπου προκάλεσε ισχυρισμούς ότι το εναποτιθέμενο ουράνιο ήταν η αιτία μιας συστάδας καρκίνου στις νότιες περιοχές του Ιράκ . Επιπλέον, λόγω της έγκρισης της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών για το τοξικό αποφυλλωτικό Agent Orange κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ, εκτιμάται από την κυβέρνηση του Βιετνάμ ότι 400.000 Βιετναμέζοι είτε σκοτώθηκαν είτε ακρωτηριάστηκαν από αυτό, 200.000 έπασχαν από καρκίνο και 500.000 γεννήθηκαν γενετικές ανωμαλίες.

Καλλιτεχνικός

Ο πόλεμος οδηγεί σε αναγκαστική μετανάστευση προκαλώντας δυνητικά μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμού. Μεταξύ των αναγκαστικών μεταναστών υπάρχουν συνήθως σχετικά μεγάλα μερίδια καλλιτεχνών και άλλων τύπων δημιουργικών ανθρώπων, με αποτέλεσμα οι επιπτώσεις του πολέμου να είναι ιδιαίτερα επιβλαβείς για το δημιουργικό δυναμικό της χώρας μακροπρόθεσμα. Ο πόλεμος έχει επίσης αρνητική επίδραση στην απόδοση του ατομικού κύκλου ζωής ενός καλλιτέχνη.

Συμπέρασμα

Τα κοινωνικομεταναστευτικά προβλήματα από την πολεμική σύγκρουση κρατών προκαλούν την άμεση και βίαιη μετακίνηση μεγάλων μεταναστευτικών ροών προς εύρωστα κράτη ενώ το οικονομικό αντίκτυπο είναι μεγάλο για όλους τους εμπλεκομένους αλλά και ακραία επικίνδυνος για τους κατοίκους και γειτονικών χωρών ακόμα. Τα χρήματα που δαπανούν για την αγορά αμυντικών όπλων μειώνουν την ευημερία των κατοίκων με κίνητρο την γενικότερη ασφάλεια τους. Επίσης οι πιέσεις των κρατών σε συμμάχους τους από τις δύο πλευρές διαμορφώνει τελείως διαφορετικό κοινωνικό στάτους κατά την διάρκεια των πολεμικών συγκρούσεων αλλά και ως επακόλουθο των διμερών σχέσεων με συμμάχους σε οικονομικό και στρατιωτικό και αργότερα. 

Πηγές: Με πληροφορίες από την Wikipedia την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια