Δημοσιεύθηκε: Δευτέρα 23 / 9 / 2024 , 16:02 από news_room

Ξεκίνησε το 9ο Διεθνές Συνέδριο «Ελληνική Γλώσσα και Διαταραχές»  – Language Disorders in Greek 9, LDG9

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥΠΟΛΗ – ΑΘΗΝΑ | Το Εργαστήριο Ψυχογλωσσολογίας και Νευρογλωσσολογίας του Τμήματος Φιλολογίας του Ε.Κ.Π.Α. διοργανώνει το 9ο Διεθνές Συνέδριο «Ελληνική Γλώσσα και Διαταραχές» (Language Disorders in Greek 9, LDG9) το οποίο ξεκίνησε σήμερα 23 Σεπτεμβρίου 2024 στο Αμφιθέατρο Βιβλιοθήκης Φιλοσοφικής Σχολής και αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 24ης Σεπτεμβρίου 2024.

Το συνέδριο το οποίο διεξάγεται στην Αγγλική γλώσσα καλύπτει διάφορες πτυχές των νευροαναπτυξιακών και επίκτητων διαταραχών με πρωταρχικό στόχο τη διάχυση πρόσφατων πορισμάτων από την ψυχογλωσσολογική, τη νευρογλωσσολογική και την κλινική έρευνα στο ευρύ κοινό (ερευνητές και φοιτητές, οικογένειες παιδιών με γλωσσικές δυσκολίες, εκπαιδευτικούς, επαγγελματίες υγείας). Θα φιλοξενηθούν προφορικές ανακοινώσεις, αναρτημένες ανακοινώσεις, και θεματικό συμπόσιο με θέμα «Δι/Πολυγλωσσία και Γλωσσικές Διαταραχές».

Στο συνέδριο φιλοξενούνται προφορικές ανακοινώσεις, αναρτημένες ανακοινώσεις, και ένα θεματικό συμπόσιο με θέμα Δι/πολυγλωσσία και γλωσσικές διαταραχές.

Μερικές χαρακτηριστικές ενότητες οι οποίες παρουσιάστηκαν την πρώτη και εναρκτήρια ημέρα ήταν:

• Αφηγηματικές δεξιότητες παιδιών με Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή (DLD): Εστίαση στη μακροδομή.
• Μη ενεργητική φωνή σε Ελληνόπουλα με Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή: Στοιχεία από την επανάληψη προτάσεων

Τι μπορούν να μας πουν τα λεξικά λάθη για τις γλωσσικές και γνωστικές προκαταλήψεις στα αυτιστικά παιδιά;

Η αξιολόγηση της λεξιλογικής γνώσης σε νευροτυπικά και νευροδιαφορετικά άτομα μπορεί να είναι μια πλούσια πηγή αποδεικτικών στοιχείων σχετικά με τις γλωσσικές και γνωστικές δεξιότητες. Αυτό συμβαίνει επειδή τα λεξικά λήμματα περιλαμβάνουν σημασιολογικά, φωνολογικά, συντακτικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά που αποκτώνται σταδιακά ή σε ομάδες κατά τη διαδικασία της λεξιλογικής ανάπτυξης. Ψυχογλωσσικά, η λεξιλογική ανάπτυξη και τα λεξικά λάθη έχουν αποδειχθεί ότι αποκαλύπτουν γλωσσικές και γνωστικές προκαταλήψεις στη νευροτυπική ανάπτυξη.  Για παράδειγμα, τα οπτικά λάθη που εστιάζουν στη λεπτομέρεια ενός αντικειμένου και όχι σε ολόκληρο το αντικείμενο (δηλαδή στο δέντρο και όχι στο δάσος) αντιμετωπίζονται από μια οπτική γωνία «ασθενούς κεντρικής συνοχής», η οποία σχετίζεται με μια νευροποικιλόμορφη Θεωρία του Νου.

Τα φωνολογικά λάθη και οι νεολογισμοί, από την άλλη πλευρά, παραπέμπουν σε περισσότερο γλωσσολογικά βασισμένες πηγές. Επιπλέον, η λεξιλογική γνώση συνδέεται στενά με την εισροή (κατευθυνόμενη από το παιδί), η οποία συχνά περιγράφεται ως προς το επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων, καθώς και τη διγλωσσία, ως άλλος παράγοντας «ανατροφής». Συγκεκριμένα, η έκθεση σε δύο γλώσσες έχει υποστηριχθεί ότι συμβιβάζει το μέγεθος του λεξιλογίου ενώ, ταυτόχρονα, βελτιώνει τις μεταγλωσσικές δεξιότητες, μια γνωστική ικανότητα υψηλότερου επιπέδου. Παρόλο που τα λεξιλογικά μέτρα, εκφραστικά και δεκτικά, έχουν χρησιμοποιηθεί τακτικά σε μελέτες σε ποικίλους πληθυσμούς, είναι συνήθως η συνολική βαθμολογία ακρίβειας που αναφέρεται ως βασικό μέτρο της γλωσσικής ικανότητας.

Στόχος αυτής της παρουσίασης λεξικά λάθη για τις γλωσσικές και γνωστικές προκαταλήψεις στα αυτιστικά παιδιά είναι να επικεντρωθεί σε στοιχεία α) από μια διαχρονική μελέτη λεξιλογικών λαθών στην ονομασία αντικειμένων και β) μορφολογικές προκαταλήψεις στην επεξεργασία της κλίσης και της παραγωγής από αυτιστικά παιδιά με την ελληνική ως πρώτη ή δεύτερη γλώσσα για να αποκτήσουν κάποια γνώση Ποιοτικές διαφορές που μπορούν να πληροφορήσουν την κατανόησή μας για τη φύση της νευροποικιλομορφίας στον αυτισμό. Τα δεδομένα θα αναλύθηκαν ως προς τις διαφορές των φύλων (αγόρια, κορίτσια) και την ηλικία από τη μια πλευρά, και την ΕΕΑ και τη διγλωσσία, ως παράγοντες τροφής, από την άλλη. Η σχέση μεταξύ των μεταγλωσσικών δεξιοτήτων, της Θεωρίας του Νου και της ακρίβειας στην ονομασία αντικειμένων θα θεωρηθεί επίσης ως γνωστικές δεξιότητες που συνδέονται στενά με τη λεξιλογική απόδοση.

• Όταν η γλώσσα του εργαλείου δεν επηρεάζει την απόδοση των παιδιών DLD στο ToM
• Οι διαχρονικές επιδράσεις του λεξιλογίου, της μορφοσύνταξης και των δραστηριοτήτων εγγραμματισμού στο σπίτι στην ελληνοαγγλική δίγλωσση και διγράμματη αναγνωστική κατανόηση των παιδιών
• Ορθογραφικές δεξιότητες στο τέλος της φοίτησης στο δημοτικό σχολείο
• Η επίδραση της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης στη γλωσσική απόδοση: Ενδείξεις από μελέτη περιπτώσεων 
• Διγλωσσία και κοινωνικοοικονομική κατάσταση στα παιδιά Ρομά και ο αντίκτυπός τους στη γλώσσα: Δεδομένα από δύο επιμέρους γλωσσικά προφίλ

Βελτιστοποίηση της πρώιμης ανάπτυξης της γλώσσας σε παιδιά με σύνδρομο Down: Η θεωρία συναντά την πράξη –  Ομιλήτρια: Vesna Stojanovik

Το σύνδρομο Down είναι η πιο κοινή αιτία μαθησιακής δυσκολίας, επηρεάζοντας περίπου 1 στις 700-800 γεννήσεις ζωντανών. Τα παιδιά με σύνδρομο Down έχουν ιδιαίτερες δυσκολίες στην ομιλία, τη γλώσσα και την επικοινωνία, οι οποίες είναι συχνά δυσανάλογα χαμηλότερες από το αναμενόμενο για το επίπεδο της γενικής γνωστικής τους ανάπτυξης. Αυτό διαφέρει από την τυπική ανάπτυξη και θέτει το ερώτημα ποιες προγλωσσικές δεξιότητες μπορεί να είναι σχετικές για την υποστήριξη της γλωσσικής κατάκτησης σε παιδιά με σύνδρομο Down και εάν είναι δυνατό να βελτιστοποιηθούν τα πρώιμα γλωσσικά αποτελέσματα.

Η ομιλία θα παρέχει μια επισκόπηση ενός ερευνητικού προγράμματος που διερεύνησε πρώιμους προγνωστικούς παράγοντες της γλωσσικής ανάπτυξης σε μικρά παιδιά με σύνδρομο Down, ακολουθούμενη από μια συζήτηση των ευρημάτων μιας τυχαιοποιημένης ελεγχόμενης δοκιμής σκοπιμότητας που διερεύνησε εάν μια πρώιμη παρέμβαση που επικεντρώνεται στις πρώιμες δεξιότητες κοινωνικής επικοινωνίας μπορεί προωθεί την πρώιμη κατάκτηση της γλώσσας σε μικρά παιδιά με σύνδρομο Down.

Η θεματική ιεραρχία δεν μπορεί να εξηγήσει τις δυσκολίες των παιδιών με Συγγενείς και Παθητικούς Αντικειμένου

Διατήρηση νηπιαγωγείου στην Ελλάδα: Διερεύνηση λόγου, γλώσσας και γνωστικών δεξιοτήτων

Στόχευση καταληπτότητας ομιλίας με χρήση φωνολογικά παρόμοιων στόχων: μελέτη μεμονωμένης περίπτωσης διαλεκτικού κυπριοελληνόφωνου παιδιού με διαταραχές ήχου ομιλίας

Ικανότητες ομιλίας σε τυπικά αναπτυσσόμενα Ελληνόπουλα: Μερικά προκαταρκτικά αποτελέσματα

Το καλωσόρισμα των εκλεκτών ομιλητών καθώς και των παρακολουθούντων του συνεδρίου φοιτητών, καθηγητών, ερευνητών και δημοσιογράφων πραγματοποίησε ο Καθηγητής του Ε.Κ.Π.Α. κ. Δημήτριος Λ. Δρόσος ο οποίος ανέφερε μεταξύ άλλων ότι το συγκεκριμένο συνέδριο καλύπτεται πρώτη φορά από την φιλοσοφική του Ε.Κ.Π.Α. και στόχο έχει την ανάλυση και εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση και διεπιστημονική προσέγγιση νέων κατευθύνσεων προς τις γλωσσικές δεξιότητες. Οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να ανταλλάξουν ιδέες για τις γλωσσικές επιπλοκές.

Να σημειωθεί ότι για την ενίσχυση του συνεδρίου συνέδραμαν το Τμήμα Φιλολογίας του ΕΚΠΑ καθώς και οι εκδόσεις Κριτική.

ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΦΟΙΤΗΣΗΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Δρ. Βασίλειος Κωτούλας Σύμβουλος εκπαίδευσης, Χριστίνα Μανώλη εκπαιδευτικός ΠΕ70

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Συμμετέχοντες

Στην έρευνα συμμετείχαν 37 μαθητές και 39 μαθήτριες που φοιτούσαν στην έκτη δημοτικού σχολείου μονάδων αστικών περιοχών.

Κανένα από τα παιδιά δεν είχε διαγνωστεί με χαμηλό νοητικό δυναμικό και οι εκπαιδευτικοί τους είχαν αναφέρει πως οι επιδόσεις τους στα μαθηματικά ήταν ανάλογες με αυτές των απαιτήσεων της τάξης φοίτησης τους. Κάποια από τα παιδιά εκδήλωναν ορθογραφικά λάθη χωρίς όμως να υπάρχει για αυτά γνωμάτευση δυσορθογραφίας ή δυσλεξίας.  Η φοίτηση των παιδιών στο σχολείο χαρακτηρίστηκε από τους εκπαιδευτικούς τους συνεπής.  Όλα τα παιδιά είχαν εμπειρίες εμπλοκής σε εξωσχολικές δραστηριότητες διαφόρων τύπων, τόσο ακαδημαϊκές όσο και δυναμικές.  Οι οδηγίες που δόθηκαν πρίν την υπαγόρευση των λέξεων αφορούσαν εξήγηση της διαδικασίας που θα ακολουθηθεί, πως από το γραπτό αυτό δεν θα προκύψει κάποια βαθμολογία η συνέπεια καθώς το γραπτό τους είναι ανώνυμο.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Η δοκιμασία της γραφής των άσημων λέξεων αξιολογήθηκε με βάση α) αν γράφηκαν όλα τα φωνήματα/ όλες οι φωνές των λέξεων διατηρώντας την ακουστική εικόνα καθεμιάς (στην περίπτωση που υπήρχε /ι/,/ε/ή /ο/ δεν αξιολογούνταν οι διαφορετικές γραφές), β) αν σημειώθηκε ο τόνος όπως έπρεπε. Έχει δειχθεί πως ο τόνος δεν ακολουθείται από τους μαθητές/ τις μαθήτριες του δημοτικού στην γραφή τους και σε μελέτη (Kotoulas & Padeliadu 1999) έχει αναδειχθεί ως κυρίαρχο λάθος.

Όταν πληρούνταν τα κριτήρια αυτά βαθμολογούσαμε με ένα [1] ενώ αν υπήρχαν σφάλματα με μηδέν [ο].

Η δοκιμασία της γραφής πραγματικών λέξεων αξιολογήθηκε με βάση τα λάθη που εκδηλώθηκαν. Καταγράφηκαν λάθη ιστορικής ορθογραφίας (εφαρμογής δηλαδή κανόνων) α) στο θέμα, β) στην κατάληξη γ) εκδήλωσης λαθών φυσιολογικού τύπου (αλλοίωση της ακουστικής εικόνας της λέξης) δ) εκδήλωση λαθών τονισμού. ε) εκδήλωση λαθών στο κεφαλαίο γράμμα (όταν έπρεπε αυτό να γραφεί) και στ) τη μή γραφή της λέξης.

Όταν σημειώνονταν λάθη στα παραπάνω βαθμολογούσαμε με με ένα [1] και όταν δεν υπήρχαν λάθη με το μηδέν [0].

Μετά τις αρχικές καταγραφές πραγματοποιήθηκαν αθροίσεις των επιδόσεων σε καθεμιά από τις λέξεις στις δύο δοκιμασίες. Δημιουργήθηκαν οι ακόλουθες νέες μεταβλητές με βάση τις οποίες προχωρήσαμε στην ανάλυση.

Πραγματικές λέξεις: Λάθη στο θέμα, λάθη στην κατάληξη, φωνολογικού τύπου λάθη, λάθη στον τονισμό, λάθη στο κεφαλαίο γράμμα, λάθος μη γραφής.

Άσημες λέξεις: Απόδοση όλων των φωνημάτων , τονισμός.

Οι βαθμολογίες των μεταβλητών στα δύο κριτήρια είναι σε αντίστροφη κλίμακα.

Το συνέδριο συνεχίζεται και την Τρίτη 24 Σεπτεμβρίου 2024 με ενδεικτικά θέματα συζήτησης:

Διανοητικά προφίλ δίγλωσσων και μονόγλωσσων παιδιών με διαταραχή αυτιστικού φάσματος και αναπτυξιακή γλωσσική διαταραχή: Προσδιορισμός λεκτικών και μη λεκτικών υποκλιμάκων που επηρεάζονται από τη διγλωσσία σε παιδιά με νευροαναπτυξιακές διαταραχές

Η διανοητική λειτουργία και τα ασύμμετρα μοτίβα που παρατηρούνται σε λεκτικούς και μη λεκτικούς (επίσης γνωστούς ως επιδόσεις) τομείς IQ στα χρυσά πρότυπα, εργαλεία αξιολόγησης νοημοσύνης έχουν από καιρό αναγνωριστεί ως δείκτες για την έγκαιρη ανίχνευση ή διάγνωση νευροαναπτυξιακών διαταραχών. Οι εξηγήσεις των επαναλαμβανόμενων μοτίβων ασυμμετρίας στη διανοητική λειτουργία των παιδιών με νευροαναπτυξιακές διαταραχές συνήθως προσανατολίζονται στη διαίρεση της επεξεργασίας σε γενικό και γλωσσικό τομέα: οι διαταραχές των οποίων τα κύρια συμπτώματα βρίσκονται στη γλώσσα παρουσιάζουν υψηλότερη απόδοση IQ από τις βαθμολογίες λεκτικού IQ, ενώ το αποθεματικό πρότυπο είναι παρατηρείται σε διαταραχές που χαρακτηρίζονται κυρίως από εκτελεστικές δυσλειτουργίες. Αν και οι μέχρι τώρα μελέτες έχουν ενσωματώσει εκτενώς τις επιδόσεις IQ στην οριοθέτηση των προφίλ παιδιών με νευροαναπτυξιακές διαταραχές, οι περισσότερες από αυτές έχουν επικεντρωθεί σε μονόγλωσσα άτομα που μοιράζονται παρόμοια κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά και εμπειρίες (κυρίως ζουν σε περιβάλλοντα μεσαίου προς υψηλού εισοδήματος).

Επιπλέον, οι ασυμμετρίες στη διανοητική απόδοση των άτυπων παιδικών πληθυσμών προέρχονται σταθερά από χονδροειδείς πληροφορίες που μεταφέρονται από τις δύο γενικές μετρήσεις λεκτικού και απόδοσης IQ, οι οποίες μπορεί να έχουν καμουφλάρει λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με (α) την απόδοση των παιδιών στις επιμέρους υποδοκιμές που περιλαμβάνουν τη λεκτική και κλίμακες IQ απόδοσης των εργαλείων αξιολόγησης νοημοσύνης και (β) διαφορετικά προφίλ άτυπων προτύπων που έχουν «χαθεί» αντιμετωπίζοντας τα πειραματικά δείγματα ως ομοιογενείς ομάδες. Ο στόχος αυτής της παρουσίασης είναι να εξετάσει τα προφίλ νοημοσύνης μονόγλωσσων και δίγλωσσων παιδιών με διαταραχή αυτιστικού φάσματος και αναπτυξιακή γλωσσική διαταραχή χρησιμοποιώντας τις κλίμακες νοημοσύνης Wechsler για παιδιά, παρακολουθώντας τα προφίλ ομάδων στα παιδιά και μοντελοποιώντας το λεκτικό και επίδοσης IQ σε κάθε ομάδα ως λειτουργία της γλωσσικής εμπειρίας (μονόγλωσσοι έναντι δίγλωσσων) και της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης (χαμηλή έναντι μεσαίας έναντι υψηλής). Η σχέση μεταξύ μεμονωμένων υποδοκιμών IQ και γενικών δεικτών λεκτικού IQ και IQ απόδοσης θα συζητηθεί επίσης για να εντοπιστούν οι φορτίσεις των υποδοκιμών στις δομές λεκτικού και απόδοσης IQ που υποτίθεται ότι μετρούν, π.χ., τη γλώσσα και τη γενική γνωστική λειτουργία του τομέα, αντίστοιχα.

• Κατανόηση προτάσεων σε ελληνόφωνα άτομα με νόσο Αλτσχάιμερ: Ο ρόλος του μήκους και της κανονικότητας
• Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή και Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητας: Που διαφέρουν και γιατί;
• Αλφαβητισμός και γραμματισμός σε άτομα με μερική όραση
• Οπτικοποιημένη ψηφιακή αφήγηση στη θεραπεία ασθενών με σημασιολογική παραλλαγή πρωτοπαθούς προοδευτικής αφασίας

Πολυγλωσσία και νευροποικιλομορφία: Insights από την Ουαλία

Η έρευνα στον τομέα της δι/πολυγλωσσίας έχει σημειώσει σημαντικά βήματα τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς είναι πλέον γνωστό ότι η έκθεση σε δύο γλώσσες δεν αποτελεί μειονέκτημα και δεν έχει αρνητικό αντίκτυπο στη γλωσσική ανάπτυξη. Ωστόσο, η έρευνα έχει την τάση να επικεντρώνεται στα νευροτυπικά παιδιά, ενώ λίγα είναι γνωστά για τη δίγλωσση ανάπτυξη σε παιδιά με νευρολογικές διαφορές ή αναπτυξιακές παθήσεις. Αυτή η ομιλία θα παρουσιάσει τις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα και θα παρουσιάσει μερικές από τις εργασίες του Child Bilingualism Lab, ενός συνόλου εργασιών που εξετάζει τη γλώσσα σε δίγλωσσα παιδιά με και χωρίς αναπτυξιακές συνθήκες. Με βάση τη δίγλωσση Ουαλία, ένα ιδανικό περιβάλλον για τη διερεύνηση του φάσματος της διγλωσσίας σε σχέση με το φάσμα της νευροποικιλομορφίας, οι γνώσεις μας βοηθούν να μετριαστούν οι φόβοι σχετικά με την έκθεση σε πολλές γλώσσες.

• Συνθετικές παιδικές φωνές για δίγλωσση επαυξητική και εναλλακτική επικοινωνία (AAC) στην Ουαλία
• Δίγλωσση γλωσσική ανάπτυξη στο σύνδρομο Rett
• Γλώσσα και Τέχνες: Διερεύνηση δημιουργικών τεχνικών που θα βοηθήσουν στην εκμάθηση μιας νέας γλώσσας

Επιστημονική Επιτροπή

• Γεωργία Ανδρέου (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας)
• Σπυριδούλα Βαρλοκώστα (ΕΚΠΑ, Πρόεδρος)
• Ευαγγελία Κυρίτση (ΕΚΠΑ)
• Σταυρούλα Σταυρακάκη (ΑΠΘ)
• Αρχόντω Τερζή (Πανεπιστήμιο Πατρών)

Πηγή: Adologala.gr – Κείμενο & Φωτογραφίες: Ευάγγελος Καρπαθάκης